“Bàn ‘nà’…, quạt cháy, máy bơm/… Ti vi, tủ nạnh, nồi cơm, bộ đàm. Công tơ, cát sét, đầu dàn/… Dùng ‘nâu’ đã hỏng thành hàng bán đi…” Tiếng rao nhẫn nại, còn đặc chất địa phương đó xuất phát từ cái dáng còng còng trên chiếc xe đạp cà tàng của những người phụ nữ thu mua phế liệu.

Nghề đồng nát hay còn gọi là nghề ve chai, thu gom phế liệu. Nghề đồng nát là nghề kén người. Không nhẫn nại, tỉ mỉ, sợ vất vả, khổ sở, không chịu được ánh nhìn khinh khi của người khác,… thì không thể theo nghề này. Bởi vậy, hầu hết những người hành nghề thu mua đồng nát trên từng con đường, góc phố là những người phụ nữ nông thôn lam lũ, cần cù.

“Trang thiết bị” hành nghề của họ chỉ lèo tèo vài ba thứ: chiếc xe đạp cà tàng hay đôi quang gánh, một chiếc cân móc nhỏ, vài chiếc bao để đựng phế liệu, và một cọc tiền lẻ. Ngày ngày, từ sáng sớm đến nhá nhem, họ len lỏi vào từng ngõ hẻm để thu mua đủ thứ thượng vàng hạ cám: sách cũ, bìa các tông, đồng nhôm, sắt vụn,… – những thứ tưởng chừng vô dụng nhưng vẫn có thể tái sử dụng, tái chế. Có khi, họ dùng bàn tay trần, bới những thứ có thể tái chế được trong những thùng rác ven đường. Cái gọi là đồ bỏ đi của người khác có thể chính là bữa cơm có thịt hay đồng học phí ít ỏi cho những đứa con nhỏ ở quê sớm phải xa mẹ vì gánh nặng mưu sinh.

Nghề đồng nát cũng có tính “thời vụ”. Thường thì vào những ngày nghỉ cuối tuần thu nhập của người buôn đồng nát sẽ cao hơn. Bởi người dân, sinh viên thường đi làm, đi học suốt tuần, đến cuối tuần họ mới có thời gian dọn dẹp nhà cửa, thanh lý bớt những đồ phế phẩm. Thời điểm trước Tết – khi nhà nhà dọn dẹp, trang hoàng lại nhà cửa có những thứ bỏ đi và sau Tết với vỏ lon nước ngọt, chai bia,… cũng là dịp “làm ăn được” của đội ngũ thu mua đồng nát

Chẳng có tiêu chí rõ ràng nào để đánh giá một nghề có cao quý hay không. Chỉ cần mình làm việc chân chính, có thể nuôi sống bản thân và gia đình, đó chính là một nghề cao quý. Thế nhưng, những người thu mua đồng nát thường rất mặc cảm với công việc mình đang làm. Họ luôn hóa trang kín mít như Ninja với nón lá, một chiếc khăn mặt to bản che kín mặt mũi, chỉ hé ra đôi mắt, một bộ quần áo lao động cũ mèm và thường hành nghề khá xa khu vực mình đang sống bởi họ sợ bắt gặp ánh mắt coi thường của những người quen biết.

“Không biết là nghề chọn người, hay người chọn nghề, miễn là làm ăn chính đáng thì chị không ngại. Làm nghề này vốn đã “mạt hạng” rồi, đừng để người khác coi thường nữa. Ai cho gì thì chị lấy, bán thì mua, chứ không ăn trộm ăn cắp của ai bao giờ”